مهارت حل مسئله و تصمیم گیري چیست؟ چطور این مهارت ها را بهبود دهیم؟

تصمیم گیري

 تصمیم گیري به مهارت انتخاب بهترین گزینه در هنگام مواجه با موقعیتی است که چندین پاسخ داشته باشد .

حل مسئله

حل مسئله به فرآیندی گفته می شود که در هنگام بروز مشکل اطلاعات کافی در اختیار هست اما هیچ جوابی برای حل مشکل نمی توان یافت.

برای شرکت در دوره تصمیم گیری گروهی و تکنیک های حل مسئله کلیک کنید.

شیوه های مختلف تصمیم گیري

-1تصمیم گیري احساسی

مبنای این انتخاب این است که احساس فرد چه چیزی را درست می داند؟ در اینجا تاکید بر حس درونی، ترجیحات ذهنی و ارزشهای شخصی فرد است، نه اینکه چه فکری می کند؟!

– 2تصمیم گیري اجتنابی

–فرد لزوم تصمیم گیری را انکار می کند.

–امیدوار است همه چیز خود به خود درست شود.

–از تکنیک به تاخیر انداختن کارها استفاده می کند.

–هدف فرد آسایش روانی کوتاه مدت اما به هزینه گزاف می باشد.

– 3تصمیم گیري تکانه ای

–فرد به سرعت و بر مبنای اتفاقات ناگهانی تصمیم می گیرد و هیچگونه ارزیابی منطقی از حقایق ندارد.

– 4تصمیم گیري مطیعانه

–فرد بر اساس انتظارات دیگران تصمیم می گیرد.

–ویژگی اصلی این روش انفعال است.

–فرد اجازه می دهد دیگران برای وی تصمیم بگیرند.

– 5تصمیم گیری اخلاقی

–مبنای تصمیم گیری یک منبع اخلاقی است که می تواند به تعلیمات مذهبی مربوط باشد یا بر اساس اصول اخلاقی شخصی تصمیم بگیرد.

-6 تصمیم گیری منطقی

–فرد به طور بی طرفانه و منطقی تمامی اطلاعات مهمی که به تصمیم مربوط است را ارزیابی می کند و سپس با توجه به اهداف خود بهترین تصمیم را  می گیرد.

مراحل فرایند حل مسئله و تصمیم گیري

-1خود آگاهی هیجانی

شاید به نظر شما خنده دار باشد که وقتی با مشکلی مواجه هستید  یا  می خواهید تصمیمی بگیرید در ابتدا با خود فکر کنید : (( من با یک مشکل مواجه شده ام)) و یا (( من در حال تصمیم گیری هستم)).

اما بکار بردن این جزء از خودآگاهی به شکل گفتار درونی باعث می شود که ذهن ما معطوف به مساله یا تصمیمی شود که با آن مواجهیم.

تعریف خودآگاهی هیجانی

–آگاهی نسبت به احساسات و هیجانات در موقعیتهای مختلف

اجزای خود آگاهی هیجانی

1. آگاهی داشته باشیم که باید مشکلی را حل کنیم یا تصمیمی بگیریم.

.2 به خود بقبولانیم که مشکلات ، واقعیات زندگی اند و بسیاری از مواقع راه حل دارند.

.3 با بکار بردن گفتارهای درونی مثبت مانع از فعال شدن افکار ناکارآمد شویم.

افکار ناکارآمد چیست؟

–در مواجهه با یک مشکل ممکن است یکسری افکار ناکارآمد فعال شوند که منجر به عملکرد ضعیف فرد شود، مثل :

.1 هر چه بلاست بر سر ماست.

.2 هر چه سنگه پای لنگه!

3. من بی عرضه ام.

.4 من آدم به درد نخوری هستم.

جملات فوق مشتی از افکار ناکارآمدی هستند که به شکل گفتار درونی در رویارویی با مشکلات روزمره باعث می شوند که ما نتوانیم بخوبی از پس حل مسئله یا اخذ تصمیم برآییم.

اینجاست که خود آگاهی هیجانی به شکل بکار بردن گفتارهای درونی مناسب می تواند بر این افکار ناکارآمد غلبه کند، مثل:

.1 مشکل برای هر کسی پیش می آید و برای من هم پیش آمده است.

.2 این یک امتحان الهی است.

.3 قدرت من خیلی بیشتر از اینهاست.

.4 این تمرین است و باعث می شود که قوی تر شوم.

– 2تعریف دقیق مسئله یا تصمیم

–خوب تعریف کردن مسئله ، نیمی از حل آن است.

–برای تعریف مسئله باید به 6 سوال توجه کنیم:

.1 مشکل چیست؟ (WHAT)

.2 مشکل از چه زمانی ایجاد شده است؟ (WHEN)

3.مشکل در کجا به وجود آمده است؟ (WHERE)

4. چه کسانی در ایجاد مشکل نقش داشته اند؟ (WHO)

5. چرا مشکل ایجاد شده است؟ (WHY)

.6 چگونه مشکل ایجاد شده است؟ (HOW)

طبقه بندی مشکلات

1. واضح (Well-Defined): به مشکلاتی گفته می شود که فقط یک راه حل صحیح دارند. مثلا“ برای قبولی در یک امتحان (مشکل) نمره بالای 10(راه حل) لازم است.

2 .مبهم(Ill-Defined): به مشکلاتی گفته می شود که برای رفع آنها راه حلهای صحیح متعددی وجود دارد و شما باید بر اساس هدفی که دارید تصمیم بگیرید که کدام  راه حل شما را در رسیدن به هدف بیشتر کمک می کند.

3.تهیه فهرستی از راه حل ها یا تصمیمات مختلف

–در این مرحله باید خوب فکر کنید و تمامی راه حلهای ممکن را فهرست نمایید.

–سعی کنید ذهن خود را باز نگه داشته و بدون اعمال خود سانسوری هر راه حلی را که به ذهنتان رسید یادداشت کنید.

–در این مرحله کمیت راه حلها و تصمیمات مختلف مهمتر از کیفیت آنهاست، چون به این شکل بدون ایجاد محدودیت برای ذهن ، هر راه حل یا تصمیمی که به ذهنتان آمد بدون در نظر گرفتن درست یا نادرست بودن یا منفی یا مثبت بودن، آنرا یادداشت می کنید.

حل مسئله و تصمیم گیري

–ارزیابی گزینه ها و انتخاب بهترین راه حل

–در این مرحله مهم است که به مزایا و معایب گزینه ها بیندیشید!

–از خود بپرسید که اگر از این راه حل استفاده کنم چه اتفاقی خواهد افتاد؟

– به عبارتی قبل از انجام هر کاری سعی کنید نتیجه آن کار را پیش بینی کنید.

برای مبارزه با این افکار ناکارآمد باید که :

1.اعتماد به نفسمان را بالا ببریم.

2 .پیامدهای راه حل را پیش بینی کنیم.

3. با افراد دیگر مشورت کنیم (یک فرد توانمند کسی نیست که تواناییهای عدیده ای  دارد بلکه کسی است که میتواند از تواناییهای دیگران استفاده کند)

4. به طور دقیق مشخص کنید که چه کاری ، کجا، چه موقع و توسط چه کسی باید انجام شود.

مرحله ششم حل مسئله و تصمیم گیری

ارزشیابی

–پس از اجرای راه حل انتخاب شده، باید ارزیابی انجام شود که آیا راه حل مورد نظر موثر و رضایت بخش بوده یا خیر.

–اگر راه حل انتخاب شده موثر بوده، چه بهتر.

–در غیر این صورت باید مراحل حل مسئله را مرور کنید و ببینید در کجا اشکال وجود داشته که مشکل حل نشده است.